Het UWV. Voor veel mensen klinkt het niet als iets waar je met plezier naartoe gaat. De gedachten aan het UWV en de angst voor een herkeuring hebben mij persoonlijk jarenlang beziggehouden. Zowel voor m’n man als ook voor mijzelf. Stress. Bang voor dé envelop met uitnodiging in de bus. De kriebels had ik ervan. Zo bang dat een keuringsarts het niet zou begrijpen. Dat je daar zit, je hele verhaal vertelt en dan tegen een muur van onbegrip zou aanlopen. Onmacht en frustratie zou voelen en er niets tegen kon doen.
Die verhalen kom ik van andere mensen soms tegen, maar voor onszelf kan ik niet anders zeggen dan dat wij, op één keer na, goede gesprekken hebben gehad met passende adviezen en uitkomsten. Mijn eigen jarenlange stress hiervoor was dus achteraf bezien niet nodig. Daarom vertel ik graag ons verhaal met onze ervaringen en tips.
In het kort. Mijn man kreeg in 2006 de diagnose autisme. Hij is inmiddels volledig afgekeurd en thuis. Zelf heb ik al dik 20 jaar chronische depressie en ben daardoor afgekeurd en thuis. M’n mans afkeuring is niet alleen op autisme gebaseerd, maar ook op iets lichamelijks. Autisme is wel de hoofdreden van afkeuring. En een korte aanvulling over m’n eigen chronische depressie. Omdat het vooroordeel nogal heerst dat bij partners van iemand met autisme de oorzaak van depressie dáár gezocht moet worden, bij mij zit het voornamelijk in dingen in mijzelf. Het autisme in huis draagt er niet altijd positief aan bij, maar de basis ligt daar niet.
Wij wonen in Nederland. Dit stuk heeft dus betrekking op hoe het hier werkt.
Het minder goede gesprek, die ene uitzondering, was de keuring voor m’n man in 2011. Hij ging toen al jarenlang op en af tussen ziek zijn, weer opbouwen, weer ziek zijn en weer opbouwen. In een eerdere blog vertelde ik hierover en over hoe hij z’n leven na de definitieve afkeuring weer oppakte. Ook de verschillende vormen van de WIA noem ik daarin. Je kunt deze blog hier op de website vinden als vorige blog of via deze link naar Facebook https://www.facebook.com/687522228283955/posts/906641139705395/
Die eerste keuring, we zagen er zo tegenop. Waren zo bang dat de problemen waar hij tegen aanliep niet serieus zouden worden genomen. Daarom bood de casemanager vanuit het toenmalige autismeteam van Altrecht aan om mee te gaan. Ik ging ook mee. We zaten dus met z’n drieën tegenover de keuringsarts. Het eerste wat deze ietwat oudere arts zei, was “Ach, autisme, dat bestond vroeger ook niet”. Wat werd ik boos en dat uitte ik ook. M’n man kon in eerste instantie geen woord uitbrengen, zo uit het lood geslagen was hij door die gekke opmerking. Vol vuur vertelde de casemanager samen met mij wat voor impact het autisme had en wat m’n man allemaal al gedaan had om zijn werk vol te kunnen houden. M’n man kon toen gelukkig ook aanhaken en zelf vertellen. Het gesprek nam een andere wending naar meer begripvol, maar we gingen met zeer gemengde gevoelens naar huis om de uitslag af te wachten. Uiteindelijk kregen we bericht dat m’n man 100% afgekeurd werd.
Ondanks de volledige afkeuring probeerde hij in overleg met de werkgever en het UWV of hij toch nog wat uurtjes kon werken. Hij werkte bij de overheid, er waren daar ook mogelijkheden voor. Een eigen werkkamer in plaats van de kantoortuin en op een locatie op 5 minuutjes loopafstand van huis. Hij werkte 4 keer 4 uur per week en was op woensdag vrij. Allemaal dingen die we met alle partijen samen bedachten.
Helaas bleef hij de jaren die volgden toch ook steeds weer vastlopen, met als gevolg dat hij in 2017 op verzoek van de werkgever opnieuw door het UWV werd gezien. Vanaf toen is hij niet alleen volledig afgekeurd, maar ook volledig thuis. Geen mogelijkheid meer om toch íets van betaald werk te blijven volhouden.
Terug naar 2011. Een maand na het eerste moeilijke gesprek voor m’n man werd ik gebeld door het UWV. Ook mijn 2 jaar ziek zijn zat erop, dus ook ik kreeg met het UWV te maken. Ik zat tegen het plafond toen ik hoorde dat ik dezelfde arts zou krijgen. Wat was ik bang... M’n man wilde ik na zijn eigen gesprek met deze arts liever niet meenemen, in plaats daarvan ging een psycholoog van Mee met me mee. Met haar hadden we als gezin al een poos contact, zij kende de situatie. Ik hoefde dus niet alleen naar deze afspraak waar ik als een berg tegen opzag.
Mijn angst bleek al vlot onnodig. Tijdens het gesprek was de arts juist ontzettend begripvol voor me. Sprak ook over autisme bij een partner, dat hij de impact begreep. Ik wist niet wat ik hoorde. Was dit dezelfde dokter? Onze conclusie is dat hij bij de keuring van m’n man heeft getest hoe ernstig het voor hem was en dat hij met zijn suggestieve opmerkingen een inschatting wilde maken van de situatie. Kijken hoe we reageerden. Hij wist namelijk dondersgoed hoe of wat over autisme. Ik heb geen idee of hij me herkende van de keuring van m’n man een maand eerder, maar hij zei er niets over. Ook ik werd volledig afgekeurd.
Na de eerste afkeuring krijg je later nog met herkeuringen te maken. Er wordt dan opnieuw gekeken of er iets in je situatie en gezondheid veranderd is en of je dan wel arbeidsmogelijkheden hebt. Bij alle latere herkeuringen zijn m’n man en ik samen gegaan. Zowel voor hem als voor mij gingen we met z’n twee.
Mijn eigen laatste keuring was in 2018. Mijn chronische depressie was onveranderd. Helaas... Tijdens deze keuring vroeg de arts of en wat er verder aan de hand was. Ik noemde eigenlijk redelijk terloops m’n astma en m’n keratoconus. Dat is een hoornvliesziekte waardoor ik afhankelijk ben van medische contactlenzen. Zonder deze lenzen kan ik niet veel. De arts haakte kort in op m’n ogen, maar over de astma zei hij niets bijzonders. Aan het eind van het gesprek werd gevraagd of hij info bij m’n huisarts mocht opvragen. Natuurlijk mocht dat. Ik tekende een verklaring en we gingen naar huis. Het voelde als een prettig gesprek.
Na een week of 2 kreeg ik een uiterst aardige arbeidsdeskundige van het UWV aan de telefoon met de uitslag. Het zou een IVA-afkeuring worden. Of ik wist wat dat was. Ja, dat wist ik, want dat was ook wat m’n man een jaar eerder kreeg. Dat houdt kortweg in dat het UWV ervan uitgaat dat werken voor nu en altijd niet meer lukt. Je wordt dan ook niet meer opgeroepen voor herkeuringen. Hoe definitief dat ook is, het geeft rust...
Nog even terug naar de info die de UWV-arts bij m’n huisarts wilde opvragen. Ik dacht dat dat iets over m’n depressie zou zijn, maar van m’n huisarts hoorde ik later dat hij m’n astma moest bevestigen. Over de depressie geen woord. Ik begreep er niks van, dat was toch waarom werken niet lukte? M’n astma is redelijk onder controle, dat speelde in mijn ogen geen enkele rol. Tot ik een paar dagen na het telefoontje van de arbeidsdeskundige de officiële uitslag per brief kreeg. Hieruit bleek dat als ik niet ook astma had gehad, dat het UWV dan een baan als lasser voor me uit de hoge hoed had getoverd. Zo’n baan zou ik niet vinden, maar op papier was de optie er. Dat had dan betekend dat ik voor een bepaald percentage goedgekeurd zou worden. Dan had het balletje heel anders gelegen, ook al maakte m’n depressie werken nog steeds onmogelijk, astma of niet.
Ik noem dit specifiek, omdat het bij keuringen dus erg belangrijk is om álles te vermelden, hoe onbelangrijk het ook mag lijken in verhouding tot waarvoor je daar zit. Meld echt alles, ook dat waarvan je denkt dat het er niet toe doet.
Er wordt niet gekeken naar wat iemand niet meer kan, maar naar wat nog wél lukt. Er wordt, vermoed ik, gewoon een programma op los gelaten van ‘als dit, dan dat’. Zo vallen er steeds meer mogelijke banen af tot ze dus uitkomen bij dat wat nog wel lukt. Dat was voor mij met alleen de depressie en m’n oogziekte een baan als lasser. Wie verzint het...? Of zo’n baan dan wel of niet te vinden is, maakt niet uit, op papier is ‘ie er, en daarop wordt dan verder gehandeld. Vanwege de dampen bij lassen in combinatie met m’n astma ging dat, na bevestiging door de huisarts, van tafel.
TIPS
Het blijven lastige gesprekken en het scheelt wie je tegenover je treft, maar moet je op keuring, wees dan in elk geval goed voorbereid. Deze tips geef ik graag mee.
- Voorkom reisstress. Ik reed op weg naar gesprekken van m’n man, zodat hij door het verkeer niet al vol met prikkels zat. Vertrek ruim op tijd van huis en check vooraf waar je kunt parkeren. Zomaar wat kleine dingen die kunnen voorkomen dat onderweg de stress al oploopt voordat je aan het gesprek begint.
- Maak een lijstje. Schrijf punten op waar je tegen aanloopt en noteer vragen. Schrijf ook al je medische zaken op. Op het moment dat je daar zit, nemen de stress en emotie het wellicht over en ben je kwijt wat je moest zeggen of wilde vragen.
- Neem als het even kan iemand mee om je te steunen. Iemand die van je situatie op de hoogte is. Samen hoor je meer, onthoud je meer en is er iemand bij je die je kan aanvullen als het jou, ook met je lijstje, niet lukt. Bij m’n man was dat in het eerste gesprek echt essentieel, want doordat hij zo op de proef werd gesteld, was hij daar alleen niet uitgekomen, met wellicht een heel andere uitkomst tot gevolg.
- Door zijn autisme zijn belangrijke telefoongesprekken voor m’n man soms lastig. Bij instanties als het UWV kun je vastleggen dat iemand anders namens jou telefoontjes mag doen. Je ondertekent daar een verklaring voor. Zo mocht ik het gesprek voor hem voeren met de arbeidsdeskundige, met de telefoon op speaker en m’n man naast me.
- Vertel dus echt álles, hoe onbelangrijk het ook lijkt. Wees open en eerlijk.
- Maak gebruik van de mogelijkheid om bezwaar tegen de uitspraak te maken als je het er niet mee eens bent. In de brief staat binnen welke termijn dat moet. Kijk, als je deze hebt, of de rechtsbijstandsverzekering hierin kan helpen.
- En last but not least, schaam je niet als je met het UWV en eventuele afkeuring te maken krijgt. Er wordt vaak makkelijk geoordeeld over mensen die alles gedaan hebben om betaald werken vol te houden, maar waarbij het desondanks niet lukt. Zeker als je afkeuring is op iets wat niet direct zichtbaar is. Een ander weet niet wat je er al voor gedaan hebt. Aan die ander zou ik willen zeggen: “Je wordt nooit ‘zomaar’ afgekeurd, dan lukt het ook echt niet en heb je een jarenlang traject doorlopen. Niet alles is aan de buitenkant te zien. Oordeel alsjeblieft niet, maar vraag liever en praat erover.”
Sterkte, succes en moed als je nu middenin het traject zit of vlak ervoor. Hopelijk helpt dit stuk een klein beetje in de voorbereiding.
-Jolanda Hoenjet-de Jong-