Veel mensen met fysieke of mentale klachten hebben beperkte energie. Christine Miserandino van de website butyoudontlooksick bedacht de lepeltheorie, waarmee inzichtelijk gemaakt kan worden hoe belangrijk het is om je energie over een dag te verdelen. Vooral belangrijk dus als de bron niet onuitputtelijk is. Ik zie bij mijn man met autisme ook het belang van goed doseren, op is echt op.
Stel je voor dat je de dag begint met 12 lepels en dat je voor alles wat energie kost een lepel inlevert. Opstaan, wassen, aankleden en ontbijten kost veel mensen al 2 of 3 lepels. Dan moet de (werk)dag nog beginnen… Heb je een druk gezin waarin ook voor kinderen gezorgd moet worden, je snapt dat het ochtendritueel dan wat lepels extra kost. De rest van de (werk)dag snoept ook de nodige energie en dus de nodige lepels weg, waardoor de voorraad voor veel mensen al volledig verbruikt is voordat de avond begint.
Als alle lepels op zijn en de volgende ochtend pas weer een nieuwe voorraad ter beschikking is, past ‘s avonds alleen nog dat wat geen lepels vraagt. Dingen zoals slapen, tv kijken of achter de computer kruipen. Precies die dingen die voor veel mensen met autisme voor ontprikkelen zorgen. Dingen die in elk geval niet voor méér prikkels zorgen. Dingen die geen lepel vragen die er niet meer is.
Natuurlijk is het niet zo dat je als partner niets meer mag vragen als de lepels van de ander op zijn. Je bent samen in een relatie of gezin, dus tuurlijk mag je iets van elkaar verwachten. Om te voorkomen dat je in een vicieuze cirkel terechtkomt waarin constant een tekort aan lepels/energie is, is het wel van belang om samen te kijken naar wat echt nodig is en naar wat kan wachten.
Iets wat ik vaker schrijf, rust brengt meer rust, stress brengt meer stress. Ik zie het al jaren bevestigd worden. En zo werkt het ook met een tekort aan energie. Als je tekort hebt en je gaat toch door, dan lopen de tekorten verder op en heb je kans dat je de volgende keer zelfs eerder tekort komt. Probeer dat patroon dus liever te doorbreken en te zorgen dat je jezelf en elkaar niet tot op de bodem uitholt. Je wint daar zoveel mee.
Of je door iets fysieks of iets mentaals een beperkte lepelvoorraad hebt, maakt denk ik geen verschil. Een lepel is een lepel. Toch lees ik regelmatig dat iemand met iets fysieks zich niet kan voorstellen dat mentaal beperkt zijn in energie net zo zwaar is. Van een autistische partner ligt de verwachting dan ook vaak onterecht hoger, omdat er aan de buitenkant niets te zien is. Te hoge verwachtingen zorgen eerder voor teleurstelling en daardoor een negatiever patroon, en dat kan funest zijn voor beide partners en voor de relatie.
Als je vaker blogs van me las, weet je wellicht dat ik zelf chronische depressie heb. Mijn eigen lepels zijn daardoor op veel dagen ook zeer beperkt. Dat is vervelend, maar het helpt me tegelijk om te begrijpen als mijn man door z’n voorraad heen is. Andersom begrijpt hij mij ook als het bij mij op is. Als je elkaar daarin leert horen en zien, zet je een heel ander relatie-mechanisme in werking.
Zijn jullie ook beiden beperkt in energie, dan is het dus nóg belangrijker om er voor jezelf en elkaar voor te zorgen dat er geen lepels onnodig verspild worden. Verspild aan irritatie of geruzie omdat de ander iets niet meer kan. Probeer te voorkomen dat jijzelf of je partner een lepel moet inzetten die er niet meer is. Voorkom dat jullie een lepelschuld opbouwen, want met een beetje pech lever je morgen al meteen je eerste nieuwe lepel in nog voordat je opgestaan bent.
Zo werkt het ook met weekenden. Als je door de week teveel in de min schiet, heb je het weekend nodig om je voorraad weer op orde te brengen. Houd je lepels dus liever per dag in de gaten en kijk of er mogelijkheden zijn waarmee je beter kunt gaan doseren. Een stukje bewustwording zorgt er hopelijk voor dat overdag een lepel uitgespaard kan worden als je weet dat je er anders ‘s avonds eentje tekort komt. Of dat je een paar vrijdagse lepels bewaart als je weet dat er in het weekend iets extra’s van je gevraagd wordt.
Als je ruimte hebt om te sparen, wees dan zuinig op je lepels. Dat doe je niet alleen voor jezelf, maar ook voor elkaar.
-Jolanda Hoenjet-de Jong-